چگونه یک تحلیل‌گر هوش تجاری متبحر شویم؟

داده‌هایی که هوشمند می‌کنند!

تلاش برای استفاده صحیح از داده‌ها با هدف اخذ تصمیمات مهم سازمانی باعث شده تا مفهوم هوش تجاری مورد توجه سازمان‌ها قرار بگیرد. امروزه هوشمندی کسب‌وکار یا همان هوش تجاری به یک حوزه پرطرفدار و مهم دنیای تجارت تبدیل شده است. هوش تجاری (BI) سرنام (Business Intelligence) یک فرآیند وابسته به فناوری برای تحلیل داده‌ها است. هوش تجاری به مدیران سازمان‌ها کمک می‌کند عواملی که باعث موفقیت یا شکست پروژه‌ها می‌شوند را شناسایی کنند. موسسه گارتنر میزان نقدینگی بازار هوش تجاری در سال 2020 را 22.8 میلیارد دلار اعلام کرد، با این‌حال اداره آمار ایالات متحده پیش‌بینی می‌کند تقاضا برای تحلیل‌گران هوش تجاری در بین سال‌های 2014 تا 2024 رشد 21 درصدی خواهد داشت. 

تحلیل‌گر هوش تجاری کیست؟

زمانی‌که تصمیم می‌گیرید از داده‌ها برای پیدا کردن پاسخی برای پرسش‌ها و شناسایی روندهای نوظهور استفاده ‌کنید و قرار است برای خط‌دهی تصمیمات استراتژیک از این تحلیل‌ها استفاده کنید، در حقیقت به دنبال آن هستید تا برای پیشبرد اهداف تجاری از هوش تجاری استفاده کنید. هوش تجاری ترکیبی از علوم نوین (هوش مصنوعی) و پایه (ریاضی) است که سعی دارد با تحلیل داده‌ها مسیر درست را به سازمان‌ها نشان دهد. جنبه تحلیلی این علم روی مدیریت داده‌ها و تحلیل آماری متمرکز است. با این‌حال یک تحلیل‌گر هوش تجاری مهارت‌های فنی و غیرفنی را با هم ترکیب کند تا شکاف بین تصمیمات مدیریتی و تحلیل‌های کسب‌وکار را پر کند. بر مبنای این تعریف هوش تجاری را باید تلاش در جهت درک تصمیمات قبلی با هدف شناسایی شرایط فعلی و تاثیرگذار روی تصمیمات آتی و فرآیندهایی که قرار است در آینده به مرحله اجرا گذاشته شوند توصیف کرد. 

خرده‌فروشی‌ها از هوش تجاری برای ارزیابی الگوی رفتاری مصرف‌کنندگان استفاده می‌کنند تا متوجه شوند مشتریان در آینده بیشتر به سراغ خرید چه محصولاتی می‌روند. علاوه بر این، هوش تجاری به واحدهای تولیدی کمک می‌کند تعداد محصولات فروخته شده یا در انبار باقی‌مانده را بر مبنای یک بازه زمانی خاص شناسایی کنند. این‌کار مزیت بزرگی برای واحدهای تولید دارد، به‌طوری که به آن‌ها نشان می‌دهد تقاضا برای یک محصول خاص در چه فصل‌هایی از سال بیشتر است یا مردم در مناسبت‌های خاص بیشتر به سراغ خرید چه محصولاتی می‌روند. این‌کار به آن‌ها کمک می‌کند پیش از رسیدن مناسبت خاصی محصولات را از انبار خارج و بسته‌بندی کرده و منتظر ارسال سفارش از جانب مشتریان باشند. انجام این فرآیند به شیوه سنتی چندان امکان‌پذیر نیست، زیرا باید سنجه‌های متعددی به کار گرفته شوند تا تحلیل‌ها به واقعیت نزدیک‌تر باشند. کاری که تحلیل‌گران هوش تجاری انجام می‌دهند این است که از داده‌ها و تحلیل‌های آماری برای توسعه مدل‌های آماری قابل پیش‌بینی که منجر به اخذ تصمیمات آگاهانه می‌شوند استفاده می‌کنند. در بیشتر موارد این کارشناسان داده‌های قبلی را تحلیل می‌کنند تا الگوهای ناپیدا را شناسایی کنند. اگر دوست دارید یک تحلیل‌گر هوش تجاری شوید باید روی یادگیری مهارت‌های کلیدی این حوزه متمرکز شوید. از جمله این مهارت‌ها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

•  تحلیل توصیفی
•  تحلیل پیشگویانه 
•  روش‌های جمع‌آوری داده‌ها
• آزمون A/B
•  پیش‌بینی (Forecasting)
• همبستگی و رابطه علیت (Correlation and causation)
•  تجزیه و تحلیل رگرسیون (Regression analysis)
•  مصورسازی داده‌ها و تفسیر آن‌ها

توانایی حل مسئله، تفکر انتقادی و برقراری ارتباط با سایر ذی‌نفعان از مهارت‌های مهم دیگری است که تحلیل‌گران هوش تجاری باید داشته باشند. خوشبختانه بازار کار تحلیل‌گران هوش تجاری محدود نیست و این افراد می‌توانند در صنایع مهمی نظیر بازاریابی، مالی یا حسابداری مشغول به کار شوند. 

پنج گام تا تبدیل شدن به یک تحلیل‌گر هوش تجاری فاصله دارید

مسیر تبدیل شدن به تحلیل‌گر هوش تجاری اغلب با اخذ مدرک کارشناسی در علوم کامپیوتر، ریاضیات، آمار، اقتصاد، حسابداری یا شاخه‌های مرتبط شروع می‌شود. این شغل به هر دو گروه مهارت‌های سخت نظیر مدل‌سازی داده‌ها و مباحث آماری و مهارت‌های نرم نظیر فرموله‌سازی مشکلات، شناسایی راه‌حلی برای آن‌ها و تعامل سازنده با افراد نیاز دارد.

به دنبال کسب مدرک حرفه‌ای باشید

اخذ مدرک حرفه‌ای که بازتابی از مهارت‌ها و تخصص شما است یک نقطه شروع حرفه‌ای است. پس از آن‌که مدرک کارشناسی خود را دریافت کردید در مرحله بعد باید در بوت‌کمپ‌های تخصصی علوم کامپیوتر یا دوره‌های آنلاین تجزیه و تحلیل کسب‌وکار شرکت کنید تا شناخت دقیقی درباره چگونگی تحلیل داده‌ها پیدا کنید. اگر بتوانید در دوره‌هایی شرکت کنید که مدرک و گواهی‌ تأیید معتبری می‌دهند، این فرصت را پیدا می‌کنید تا برای سازمان‌های بزرگ رزومه ارسال کنید. علاوه بر این، دوره‌های مذکور می‌توانند به‌شما در توسعه مهارت‌های ویژه و چگونگی به‌کارگیری ابزارهای استاندارد هوش تجاری و تکنیک‌های تحلیل داده‌ها کمک فراوانی کنند. یک تحلیل‌گر هوش تجاری برای انجام فعالیت‌های کاری مجبور است از ابزارهای تخصصی استفاده کند. بنابراین باید به فکر یادگیری پایتون، آر، هدوپ و SAS باشید.

دوره حرفه‌ای هوش تجاری CBIP سرنام Certified Business Intelligence Professional برای متخصصانی در نظر گرفته شده که دوست دارند سطح دانش خود در ارتباط با تحلیل داده‌های تجاری را افزایش دهند. مباحث اين دوره به تحلیل‌گران هوش تجاری كمك مي‌كند ضمن آشنایی با حوزه هوش تجاری از منابع مالي و انساني سازمان و به‌كارگيري فنون و تكنيك‌هاي هوش تجاری در جهت افزايش كيفيت تصميم‌گيري‌ها و تجزيه و تحليل حجم عظيمي از داده‌ها استفاده کنند. متقاضیان قبل از این‌که در آزمون فوق شرکت کنند باید سابقه دو سال تجربه کار تمام وقت در این حوزه و حداقل مدرک کارشناسی در یکی از شاخه‌های مرتبط را داشته باشند. فراموش نکنید، اخذ مدرک حرفه‌ای می‌تواند شانس شما در پیدا کردن شغلی مطلوب به عنوان تحلیل‌گر هوش تجاری را افزایش دهد. 

برای شغل تحلیل‌گر هوش تجاری درخواست بدهید

تحلیل‌گر هوش تجاری برای آن‌که بتواند تحلیل درستی انجام دهد داده‌های مربوط به تراکنش‌های تجاری سازمان که درون بانک‌های اطلاعاتی ذخیره‌سازی شده‌اند را همراه با اطلاعاتی که توسط رقبا از طریق شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌ها منتشر می‌شوند را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند تا بتواند جایگاه شرکت مطبوع خود در بازار هدف را مشخص کرده و به تشریح این موضوع بپردازد که سازمان در چه بخش‌هایی نسبت به رقبای خود کاستی‌هایی دارد. در بیشتر موارد تحلیل‌گران هوش تجاری با بخش‌ها و تیم‌های مختلف یک سازمان در تعامل هستند تا بتوانند یک برنامه استراتژیک مدون را پیاده‌سازی کنند. بر همین اساس، بخش عمده‌ای از وقت این افراد صرف تجزیه و تحلیل اسناد مالی می‌شود. 

با توجه به این‌که بیشتر سازمان‌ها به دنبال تجربه کاری هستند، بهتر است کار خود را از شرکت کوچکی آغاز کنید تا مهارت‌های اولیه را کسب کنید و همزمان سطح دانش خود در ارتباط با تحلیل‌های تجاری را افزایش دهید. بوت‌کمپ‌ها بهترین انتخاب در این زمینه هستند، زیرا همزمان با آموزش مباحث نظری روی پروژه‌های عملی کار می‌کنند تا دانش‌پژوهان تجربه عملی خوبی کسب کنند. برخی سازمان‌ها با توجه به ظرفیت بالایی که تحلیل‌گران هوش تجاری دارند این افراد را به عنوان مدیر پروژه انتخاب می‌کنند. به همین دلیل است که پیشنهاد می‌کنیم ابتدا به سراغ کار در شرکت‌ها یا استارت‌آپ‌های کوچک بروید تا اصول اولیه تعامل با تیم‌ها و تحلیل داده‌ها را یاد بگیرید. نکته مهمی که باید به آن دقت کنید چگونگی آماده‌سازی رزومه‌ای است که شامل مهارت‌ها و آموزش‌هایی است که آموخته‌اید. در رزومه‌ای که می‌نویسید باید به شکل درستی به مدارک و پروژه‌هایی که با موفقیت به سرانجام رسانده‌اید اشاره کنید. 

در مصاحبه استخدامی باید آمادگی پاسخ‌گویی به پرسش‌های تخصصی را داشته باشید و به‌طور کلی برای مصاحبه‌کننده شرح دهید که چگونه تحلیل‌های تجاری را انجام می‌دهید. علاوه بر این به عنوان یک تحلیل‌گر باید نشان دهید در زمینه کار با ابزارهای تخصصی و عمومی مشکل خاصی ندارید و خبرهای روز مربوطه به حوزه کاری خود را دنبال می‌کنید. برخی شرکت‌ها از مطالعات موردی یا سناریوهای آزمایشی برای سنجش توانایی‌های متقاضی استفاده می‌کنند. ممکن است پاسخ صریح و روشنی برای برخی پرسش‌ها وجود نداشته باشد، اما شرکت‌ها پرسش‌های مبهم را با هدف ارزیابی وضعیت متقاضی در ارتباط با فرموله کردن مسائل و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه مطرح می‌کنند. 

یادگیری تمام شدنی نیست 

ایده بدی نیست که به عنوان تحلیل‌گر هوش تجاری دانش خود در ارتباط با زبان‌های برنامه‌نویسی و ابزارهای داده‌کاوی را افزایش دهید. دوره‌های آنلاین مختلفی برای یادگیری زبان‌های جدید و به‌روز نگه داشتن مهارت‌ها وجود دارد. برخی ابزارها متن باز هستند و برخی دیگر به اندازه‌ای معروف هستند که منابع رایگان زیادی برای آن‌ها وجود دارد. اگر می‌خواهید مهارت‌های فنی خود را ارتقا بالا ببرید و رزومه خوبی نگارش کنید به فکر یادگیری سی شارپ، هدوپ، جولیا، متلب، Pendas، PowerBI، PyCharm، پایتون، SAS، SQL و Tableau باشید. با توجه به این‌که شرکت‌ها و صنایع مختلف از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی استفاده کنند، بهتر است دانش خود در این زمینه را محدود به یک زبان برنامه‌نویسی نکنید. 

چشم‌انداز شغلی تحلیل‌گر هوش تجاری

موسسه O*NET OnLine چشم‌انداز شغلی تحلیل‌گران هوش تجاری را روشن توصیف کرده است. این موسسه پیش‌بینی کرده که این موقعیت شغلی حوزه فناوری‌اطلاعات در بازه زمانی 2019 تا 2029 رشد 6 درصدی خواهد داشت و هر ساله نزدیک به 3600 موقعیت شغلی جدید برای این متخصصان در صنایع مختلف ایجاد می‌شود. در انتها بد نیست به این نکته اشاره داشته باشیم که به‌طور میانگین حقوق یک تحلیل‌گر هوش تجاری در سال 2019 در ایالات متحده 94 هزار دلار در سال بود.